OLED versus LCD/LED tv
LCD of LED schermen
Een led-lcd-tv maakt gebruikt ‘transmissieve’ technologie: ze maken gebruik van kleine LED-lampjes als achtergrondverlichting. Het licht van deze witte LEDS passeert via een andere LCD-laag die zal bepalen of een pixel aan of uit staat en die dienst doet als kleurenfilter. Maar deze laag geeft dus op zichzelf geen licht. Afhankelijk van hoe de LED-lampjes verdeeld zijn over het display spreken we van Edge LED of Direct LED tv’s.
Edge-led-tv
Bij de goedkopere ‘edge-led-tv’ zijn er enkel ledlampjes voorzien in de randen van het beeldscherm. Het licht wordt via een speciale filter zo evenredig mogelijk verdeeld over het ganse scherm. Soms gebeurt het echter dat hierdoor sommige delen wan het scherm helderder zijn dan andere, hetgeen “clouding” wordt genoemd.
Full-LED of Direct-LED
Bij de kwalitatievere full-led of direct-led- schermen zitten de ledlampjes direct achter het lcd-scherm en volledig verdeeld over het ganse scherm. Het voordeel hiervan is dat het licht gelijkmatiger over het beeldoppervlak verdeeld kan worden.
In sommige direct-led-tv’s zijn de ledlampjes in groepen verdeeld, die onafhankelijk van elkaar aangestuurd kunnen worden. Daar waar het beeld donkerder moet zijn, branden op die plek de ledlampjes minder sterk dan de andere ledlampjes. Dat zorgt al voor een iets hoger contrast en een dieper zwart. Deze techniek wordt ook wel ‘full array local dimming’ genoemd. Toch kan nog niet het licht van elke pixel op zicht worden aangestuurd waardoor je soms het effect van “blooming” krijgt: een licht gloed die niet precies afgelijnd is. Dat komt door de achtergrondverlichting. Deze straalt altijd (wit) licht uit. En om zwart te tonen moeten de kristallen in het lcd-scherm dat licht volledig ‘blokken’. Dat lukt nooit 100%.
Mini-led
Een volgende evolutie zijn de lcd-tv’s met zogenaamde ‘mini-led’. Ook deze werken zoals LCD/LED tv’s op basis van een LED achtergrondverlichting. Alleen zijn de led-lampjes van deze achtergrondverlichting nu een heel pak kleiner geworden en zitten er ook veel meer in de tv, soms wel zo’n 30.000.
Daarmee kan de tv in principe een groter contrast laten zien en het beeld preciezer aansturen. De achtergrondverlichting kan veel preciezer geregeld worden: daar waar veel helderheid nodig is, branden de mini-leds harder. Terwijl ze juist minder hard branden in de donkere delen van het beeld. Deze mini-led’s worden oa gebruikt in de neo QLED reeksten van Samsung
Qled
Sinds enkele jaren heeft Samsung hun zogenaamde QLED-tv’s gelanceerd. Dit is eigenlijk een marketingterm van Samsung en geen nieuw type tv. Qled-tv’s zijn ook lcd-tv’s met een led-achtergrondverlichting. Maar door in het scherm een extra laag te voorzien tussen achtergrondlicht en LCD paneel met daarin ‘nanokristallen’, de zogenaamde Quantum Dots, kunnen veel vollere kleuren geproduceerd worden. De metaallegering van deze kristallen zorgt naast veel nauwkeurige kleuren trouwens ook voor een betere kijkhoek.
NANO
Ook LG brengt lcd-tv’s uit met dezelfde nano kristal techniek. Hierbij is er ook een extra laagje nanokristallen in het scherm verwerkt. De precieze techniek is iets anders dan bij Samsung. Maar ook hier is het bedoeld om kleuren te verbeteren. Deze tv’s herken je aan het woord ‘NANO’ in de modelnaam.
Oled
Oled-tv’s zijn de grote tegenhanger van LED tv’s. Daar waar LED tv’s gebruik maken van een transmissieve technoligie (de achtergrondverlichting wordt door een LCD filter gestuurd) is OLED een emmissieve technologie waarbij elke pixel op zich licht geeft. OLED staat voor ‘organic led’. De pixels van een oled-tv bestaan uit organische materialen die licht geven als er stroom doorheen gaat. Omdat elke pixel zelf licht geeft, is er geen achtergrondverlichting nodig zoals bij lcd-tv’s.
QD OLED
Tot slot mogen we sinds 2022 ook nog de QD OLED van Samsung verwelkomen. Een nieuwe technologie die de voordelen van OLED en QLED tracht te combineren. meer hierover in ons artikel Samsung QD OLED.
Verschillen tussen LED en OLED TV’s
Contrast en zwartwaarde
Bij het weergeven van contrast is OLED in het voordeel. Vooral het weergeven van diep zwart is een sterk punt van OLED. Daar waar het beeld echt zwart moet zijn, stralen de oled-pixels gewoon geen licht uit. Je hebt als het ware 8 miljoen dimming zones voor een 4K tv. Ook een witte naast een zwarte pixel kan perfect worden weergegeven wat zorgt voor een uitmuntend contrast. Bij LED tv’s zit je altijd met een achtergrondverlichting . Deze straalt altijd (wit) licht uit. En om zwart te tonen moeten de kristallen in het lcd-scherm dat licht volledig ‘blokken’. Dat lukt nooit 100%.
Kijkhoek
Daarnaast hebben oled-tv’s ook een grote kijkhoek. Er zit weinig verschil op de kleuren en het contrast , hoe meer je van de zijkant kijkt. Dit in vergelijking met de kijkhoekproblemen die een LCD scherm wel heeft: de LCD laag die het achtergrondlicht filtert doet dit namelijk door bepaalt licht door te laten ander licht te blokken. Net zoals met de lamellen van zonwering kan dit echter onder een bepaalde kijkhoed toch verschillend zijn.
Helderheid
Op het gebied van helderheid moeten OLEDs momenteel nog wat onderdoen tov LED tv’s. Enderzijds omdat OLED’s organische materialen zijn en er hierdoor iets minder stroom kan doorgejaagd worden dan bijLED’s, wat dus resulteert in iets minder lichtopbrengt.
Vooral bij het weergeven van hele heldere beelden, bijvoorbeeld als er veel wit te zien is, kunnen OLED’s minder helder overkomen. Het beeld ziet er dan fletser uit. De gemiddelde helderheid van een oled-tv ligt dan ook lager dan van lcd-tv’s. Iets om rekening mee te houden als je vaak tv kijkt in een ruimte met veel (zon)licht.
Kleurbereik
OLED is in staat om een breder kleurbereik weer te geven dan de klassieve LCD tv’s. Voor SDR-weergave (toch nog steeds het gross van ons kijkvoer) heeft dat geen belang. Maar voor HDR-weergave is een groter kleurbereik wel essentieel. De voorsprong die OLED hier oorspronkelijk had is wel verdwenen omdat lcd-tv’s die Quantum dots gebruiken een zeer gelijkaardig of zelfs beter kleurbereik leveren.
Verbruik
Omdat OLED pixels individueel kunnen aangestuurd worden terwijl er bij LCD schermen sprake is van een constante achtergrondverlihting zou dit het verbruik in het voordeel van OLED moeten uitvallen . Bovendien moet het lichtt van een OLED-tv door heel wat minder lagen dan dat van een lcd-tv. Als de efficiëntie van beide lichtbronnen dus ongeveer gelijk is zou een OLED-tv zuiniger zijn.
Toch blijkt in de praktijk dat een OLED-tv niet systematisch zuiniger is dan een lcd-tv. Afhankelijk van welke lcd-tv je vergelijkt met een OLED-tv is het mogelijk dat de lcd-tv zuiniger is.
